Jongeren: verbodsbepalingen

De Codex welzijn op het werk bevat bepalingen om de veiligheid en de gezondheid van jongeren te beschermen. Op basis van deze bepalingen mogen jongeren geen risicovolle activiteiten uitoefenen.
©:

preventFocus 06/2020
Deze tekst is geactualiseerd en aangepast aan de meest recente wijzigingen in de wetgeving (september 2023)

Laatste wijziging:

Wettelijk kader

De bepalingen over jongeren op het werk zijn samengebracht in de Codex welzijn op het werk, Boek X Werkorganisatie en bijzondere werknemerscategorieën, Titel 3 Jongeren op het werk. Het is een omzetting van de Europese richtlijn 94/33/EG. Titel 3 van Boek X van de codex is enkel van toepassing op jongeren (zie kader). Voor de stagiairs zijn er specifieke bepalingen in Titel 4 van Boek X, maar voor de verbodsbepalingen wordt vanuit deze titel verwezen naar de bepalingen over jongeren, zodat deze gelijklopend zijn.
In 2019 werden wijzigingen aangebracht aan de verbodsbepalingen door het KB van 22 mei 2019 tot wijziging van Titel 3 betreffende jongeren op het werk en Titel 4 betreffende stagiairs van Boek X van de codex over het welzijn op het werk (BS 20 juni 2019).
 
Wat zijn jongeren?
1. De minderjarige werknemers die 15 jaar zijn of ouder en die niet meer onder de voltijdse leerplicht vallen;
2. De personen met een leerovereenkomst (ongeacht de leeftijd). Dit zijn jongeren die:
- een opleiding genieten in een onderneming op basis van een leerovereenkomst
of
- arbeid verrichten op basis van een overeenkomst in het kader van een opleidingstraject;
3. De leerlingen die een opleidingsprogramma volgen waarin een vorm van arbeid voorzien is in de onderwijsinstelling;
4. De jobstudenten (ongeacht de leeftijd). Het gaat met name om studenten van minimum 15 jaar:
- die onderwijs met volledig leerplan volgen en
- arbeid verrichten
- buiten de lesuren, tijdens het weekend, of de schoolvakanties
- tegen loon
- onder gezag van de werkgever.
Alle jobstudenten vallen onder de definitie van ‘jongeren’. Niet enkel minderjarige jobstudenten, maar ook jobstudenten ouder dan 18 vallen onder het toepassingsgebied.
Codex, art. X.3-2

Verbodsbepalingen

De risicovolle activiteiten die verboden zijn voor jongeren, staan in algemene termen omschreven in de codex, art. X.3-8. Het is verboden om jongeren activiteiten te laten uitoefenen die ze, objectief gezien, lichamelijk of psychisch niet aankunnen. Het is ook verboden om hen tewerk te stellen in activiteiten die een blootstelling inhouden aan:
- giftige of carcinogene, mutagene, of reprotoxische stoffen of stoffen die op lange termijn gezondheidsgevaarlijk zijn;
- ioniserende straling;
- risicofactoren voor ongevallen waarvan men kan vermoeden dat jongeren deze onvoldoende kunnen voorkomen door hun (gebrek aan) kennis, ervaring en opleiding;
- extreme koude of hitte, of aan lawaai of trillingen.

Daarnaast is er ook een bijlage bij de codex gevoegd, met name bijlage X.3-1 waarin specifieke verbodsbepalingen zijn vastgelegd. Het is een lijst waarin wordt opgesomd aan welke agentia een jongere niet mag worden blootgesteld (deel A), welke werkzaamheden verboden zijn (deel B) en op welke plaatsen (deel C) een jongere niet mag werken.

Verboden agentia

Deel A van bijlage X.3-1 geeft een lijst weer van de agentia waaraan een jongere niet mag worden blootgesteld. Het gaat dan onder meer over biologische agentia van de groepen 3 en 4. Ook een aantal chemische agentia zijn verboden. Deze chemische agentia worden aangeduid op basis van de CLP-indeling (bv. ontvlambare gassen, categorie 1 of 2 (H220, H221) en inhalatieallergeen, categorie 1, subcategorie 1A of 1B (H334)). Kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia behoren eveneens tot de verboden agentia. In 2023 werd dit verder uitgebreid met agentia met hormoonontregelende eigenschappen.
De opsomming in deel A maakt ook melding van asbest. Dit werd aan de lijst toegevoegd door het KB van 2019. Weliswaar was er (in deel C) reeds sprake van een verbod op tewerkstelling in “lokalen of bouwplaatsen waar door werkzaamheden of werken asbestvezels kunnen worden vrijgemaakt”. Door asbest bovendien te vermelden in deel A werd dit verbod verder veralgemeend.

Verboden werkzaamheden

Deel B bevat de lijst met verboden procedés en werkzaamheden. Het gaat over werkzaamheden zoals het slopen van gebouwen en las- of snijwerk met de elektrische boog of met de brander in tanks. Ook het werken met een aantal gevaarlijke machines is verboden tenzij de machine “vast is voorzien van afdoende beschermingsinrichtingen die onafhankelijk werken van de bediener”. Dit zijn bijvoorbeeld houtbewerkingsmachines zoals cirkelzagen, valhamers en ook landbouwmachines. 

Verboden plaatsen

In deel C staan de plaatsen vermeld waar jongeren niet mogen werken. Het gaat enerzijds om plaatsen waar werkzaamheden worden verricht die ernstige branden of ontploffingen kunnen veroorzaken, en anderzijds om een aantal specifieke plaatsen zoals lokalen bestemd voor de autopsiediensten.

Afwijking

Op de verbodsbepalingen zijn afwijkingen mogelijk. Onder bepaalde voorwaarden kan een jongere toch de risicovolle activiteit uitoefenen (codex, art. X.3-10 en X.3-11). In dat geval moeten volgende voorwaarden tegelijkertijd vervuld zijn:
- de werkgever heeft de nodige preventiemaatregelen genomen;
- iemand van de hiërarchische lijn ziet erop toe dat de maatregelen daadwerkelijk geïmplementeerd zijn;
- er is steeds een ervaren werknemer in de buurt als de jongere dit werk uitvoert. 
Daarnaast gelden nog een aantal specifieke voorwaarden in functie van het profiel van de jongere (zie tabel 1).  
 
Tabel 1 - Afwijkingen op de verbodsbepalingen: voorwaarden
 
Minderjarige werknemers 
(zie kader, 1.) 
Leerling-werknemers (zie kader, 2. en 3.)
Jobstudenten
(zie kader, 4.)
Minimumleeftijd
16 jaar
-
18 jaar
Voldoende opgeleid
x
n.v.t.
n.v.t.
Activiteiten kaderen in hun beroepsopleiding
n.v.t.
x
x
Preventiemaatregelen zijn genomen
x
x
x
Toezicht hiërarchische lijn op implementatie van de preventiemaatregelen 
x
x
x
Steeds een ervaren werknemer in de buurt tijdens de uitvoering van dit werk
x
x
x
Gezondheidstoezicht organiseren
x
x
x
Voorafgaand advies comité en bevoegde preventieadviseur vereist
-
-
x

Jobstudenten: verbod bediening van gemotoriseerde interne transportmiddelen

Voor jobstudenten geldt een bijkomende, specifieke, verbodsbepaling. Zij mogen geen gemotoriseerde interne transportmiddelen bedienen (codex, art. X.3-11/1). Het verbod geldt voor de “bediening van gemotoriseerde toestellen die dienen voor het verplaatsen, heffen, stapelen, stockeren of destockeren van lasten of voor het laden en lossen van vrachtwagens, in de ondernemingen of opslagplaatsen, alsook op de plaatsen die periodiek of tijdelijk worden gebruikt voor de organisatie van evenementen”. Onder deze definitie vallen bijvoorbeeld heftrucks, maar ook kleinere interne transportmiddelen zoals elektrische transpallets. Voor de kleinere interne transportmiddelen gelden wel uitzonderingen. Jobstudenten mogen toch een platformtruck of een transpallet (zie definitie tabel 2) bedienen indien er aan een aantal voorwaarden voldaan is zoals het nemen van adequate preventiemaatregelen en het voortdurend toezicht van een ervaren werknemer. Ook het advies van het comité en de bevoegde preventieadviseur is vereist. De transportmiddelen die de jobstudenten onder deze voorwaarden toch mogen bedienen, verschillen naargelang de leeftijd van de jobstudent (tabel 2).
 
Tabel 2 - Jobstudenten mogen een platformtruck of een transpallet bedienen indien het transportmiddel voldoet aan volgende voorwaarden:
 
 
Jobstudenten ouder dan
 
18 jaar
16 jaar
- de bedieningsorganen vereisen een permanente actie van de bestuurder, én
- bij niet-bediening automatische terugkeer naar neutrale stand + rem
x
x
- met meerijdende bestuurder, waarvan de snelheid beperkt is tot 16 km/u (platformtruck*/transpallet**)
x
 
- met meelopende bestuurder, waarvan de snelheid beperkt is tot 6 km/u (transpallet**)
x
x
 
* platformtruck = een transportwerktuig waarbij de last op een vast platform of op een andere niet-hefbare inrichting wordt vervoerd
** transpallet = een pallettruck, d.w.z. een toestel dat de last op een hoogte heft die juist voldoende is om deze last vrij te kunnen vervoeren en die uitgerust is met een gesteunde vork voor het vervoer van palletten

Please subscribe to plan

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.